'Van oudsher is het Bbz een vangnetvoorzienig. Wij bouwen dit om tot een meer actieve aanpak om zo de dienstverlening completer en toegankelijker te maken.' Dat zegt wethouder André Willems van de gemeente Maastricht. Hier voert het Regionaal Zelfstandigenloket de Bbz-regeling voor (startende of gevestigde) ondernemers uit. Daarbij werken de gemeente, accountantsorganisatie KSG Amstenrade, schuldbemiddelingsbedrijf Philip Stiels, adviesbureau Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf (IMK) en de Stichting Ondernemersklankbord (OKB) nauw samen.
Harry Jonkhout, consulent van het Regionaal Zelfstandigenloket: 'Ik ben belast met de dagelijkse praktijk van het Bbz. Het loket richt zich op de starter die vanuit een uitkering een onderneming wil beginnen en op de gevestigde ondernemer met tijdelijke problemen. Ook oudere zelfstandigen vanaf 55 jaar met een niet-levensvatbaar bedrijf kunnen een aanvulling op hun inkomsten krijgen. Bij ons vindt het intakegesprek plaats, de eerste stap in de aanvraagprocedure van het Bbz.'
Vinger aan de pols
In de keten biedt het OKB hulp aan startende en gevestigde ondernemers. Sjra Clerkx, regiovoorzitter team Limburg van het OKB: 'We adviseren ondernemers en houden een vinger aan de pols. Een zak geld is niet altijd nodig. Je kunt ondernemers ook bewegen voor andere wegen te kiezen. Bijvoorbeeld afslanken. Of stoppen. Als ze toch een beroep doen op het Bbz kunnen we hen daarin begeleiden. Toekenning vindt immers alleen plaats als de onderneming levensvatbaar is.'Levensvatbaar
Het IMK is één van de vier adviesbureaus dat voor het Regionaal Zelfstandigenloket levensvatbaarheidonderzoeken in het kader van Bbz-aanvragen uitvoert. Maurice Croux: 'Daarvoor hebben we actueel cijfermateriaal nodig, waarvoor we de accountant van de ondernemer erbij betrekken.' Accountant Peter Blokker van KSG Amstenrade bevestigt: 'Wij leveren cijfermateriaal, dat bestaat uit recente exploitatieresultaten en prognoses die geschikt zijn voor de beoordeling op levensvatbaarheid van gevestigde ondernemers en zzp'ers. Vaak signaleren we dat ondernemers liquiditeitsproblemen hebben, veroorzaakt door bijvoorbeeld de teruglopende conjunctuur of door klanten die in een faillissement zijn terechtgekomen. We helpen deze ondernemers met hun administratie en bieden hun fiscale en bedrijfseconomische coaching. In Maastricht wordt het totaal aantal zzp'ers geschat op tien- tot twaalfduizend. Velen van hen hebben het Bbz nodig voor startkapitaal en/of een tijdelijke aanvulling op hun inkomsten.'
In sommige situaties is een schuldsanering noodzakelijk. Astrid Philips van Philip Stiels: 'In menig geval wordt schuldsanering als voorwaarde gesteld voor het verkrijgen van het Bbz-krediet. Onze opdracht is het realiseren van deze sanering. Zo kan er dankzij de inzet van het Bbz-krediet een gezonde en verantwoorde doorstart of, in het geval van oudere ondernemers, beëindiging van het bedrijf plaatsvinden.'
Lage drempel
De economische crisis van de afgelopen jaren heeft haar sporen nagelaten. Jonkhout: 'Mensen die in loondienst zaten en in de WW zijn terechtgekomen, kunnen vanuit het UWV als zelfstandige aan de slag gaan. Het UWV verwijst ondernemers die het uiteindelijk bij hun eerste starterspoging niet redden door naar de gemeente. Daar kunnen ze de Bbz-regeling aanvragen. Om teleurstellingen te voorkomen, zorgt het UWV voor een warme overdracht. Ook vindt er regelmatig overleg tussen gemeente en UWV plaats.'
Croux: 'Uit onderzoek blijkt dat veel mensen een bedrijf starten vanuit een intrinsieke motivatie. Wij begeleiden hen. Onze doelstelling daarbij is duurzaam ondernemerschap. Dat betekent dat de ondernemer over basisvaardigheden en een realistisch ondernemingsplan moet beschikken.' Blokker: 'Mensen mogen dan gemotiveerd zijn, dat betekent nog niet dat ze over de juiste ondernemersmentaliteit beschikken. Vaak onderschatten ze de verplichtingen die het ondernemerschap met zich meebrengt. Goede coaching vanaf de start als ondernemer is dus inderdaad heel belangrijk.'
Illusie armer, schuld rijker
Er is in elk geval geen gebrek aan begeleiding. Jonkhout wijst ook op het pre-starttraject van het Bbz, waarin startende ondernemers worden begeleid voordat zij met hun onderneming beginnen. 'En dat is nodig ook. De ervaring leert dat een slechte voorbereiding een grote valkuil is. Want als het Bbz uiteindelijk niet tot resultaat leidt, ben je een illusie armer en een schuld rijker. Croux: 'Daarom moet je iemand ook tegen zichzelf in bescherming nemen als blijkt dat hij niet over de juiste competenties beschikt.'Duwtje in de rug
Al met al vindt iedereen het Bbz een goede regeling. Jonkhout: 'Ik zie het Bbz vooral als het duwtje in de rug. Niet alleen voor starters met een ongunstige financiële positie, maar ook voor gevestigde ondernemers die levensvatbaar zijn en een mindere periode moeten overbruggen.' Clerkx vult aan: 'Zeker in deze tijden. Bij banken hoef je nauwelijks aan te kloppen voor leningen. Kleine zelfstandigen zijn voor hen niet interessant.' Blokker wijst erop dat er bij alternatieve financieringsvormen ook een sterke toets op levensvatbaarheid wordt gehanteerd. En volgens Philips kan een Bbz-regeling een positief effect hebben op schuldsanering: 'Als er dan een gedegen en positief levensvatbaarheidonderzoek voorhanden is, zijn crediteuren soms sneller bereid water bij de wijn te doen.'Lessons learned
Wat zijn de lessons learned na tien jaar Bbz? Blokker: 'Veel ondernemers trekken te laat aan de bel voor hulp. Vaak zijn ze dan al door hun financiële bodem gezakt en wordt het moeilijk ze aan een Bbz-krediet te helpen.' Philips vindt dat ondernemers vooral gemakkelijk moeten kunnen binnenlopen: 'We moeten zorgen voor goede voorlichting en laagdrempeligheid. Want bij starters en vooral gevestigde ondernemers is de schaamte voor hun financiële situatie vaak groot.' Volgens Croux moet de ondernemer twee stappen doorlopen: 'Hij moet zich bewust zijn van zijn ongunstige financiële positie en hij moet de emotionele stap zetten om hulp te durven vragen en maatregelen te nemen.'Flexibel
Croux is positief over het Regionaal Zelfstandigenloket van de gemeente Maastricht: 'Ze geven de ondernemers duidelijk aan welke gegevens voor een levensvatbaarheidonderzoek aanwezig moeten zijn. Daardoor kunnen we in enkele weken een adviesrapport opleveren. Ik zie als verbetermogelijkheid dat de gemeente het Bbz flexibeler zou kunnen inzetten, waardoor de mogelijkheden voor ondernemers nog beter worden benut.' Jonkhout geeft aan dat alle opties worden onderzocht: 'Waarbij we de wet niet uit het oog verliezen. Teleurstellingen kun je echter niet altijd voorkomen.'